Gehoorverlies en werk

De impact van gehoorverlies op sociale relaties thuis en op het werk

Gehoorverlies heeft vaak een veel grotere impact dan mensen beseffen. Het gaat niet alleen om slechthorendheid of doofheid, maar vaak ook om klachten zoals tinnitus en hyperacusis (overgevoeligheid voor dagelijkse geluiden). Minder horen bemoeilijkt niet alleen communicatie, maar ook het interpreteren van geluiden – met gevolgen voor werk, inkomen, sociale relaties en mentale gezondheid. In deze blog ontdek je de belangrijkste effecten van gehoorverlies op de werkvloer, de relevante wetgeving (zoals de WIA), de financiële risico’s én welke mogelijkheden er zijn voor begeleiding.


Wat is gehoorverlies?

Gehoorverlies betekent een verminderd vermogen om geluiden waar te nemen en om gesproken taal te verstaan. Gehoorverlies en werk, dat kan een forse impact hebben op sociale relaties. De ernst varieert van milde slechthorendheid tot volledige doofheid. Mogelijke oorzaken zijn onder andere veroudering, erfelijkheid, bepaalde ziekten, blootstelling aan harde geluiden of een combinatie hiervan. Meestal is er geen oorzaak te vinden, ook niet na uitgebreid medisch onderzoek.

Er zijn verschillende soorten gehoorverlies. De meest voorkomende zijn:

  • Geleidingsverlies: Probleem in het buiten- of middenoor waardoor geluid niet goed wordt doorgegeven aan het binnenoor. Oorzaken zijn onder andere een oorprop, middenoorontsteking of trommelvliesperforatie.
  • Perceptief gehoorverlies: Probleem in het binnenoor of de gehoorzenuw. Geluid komt wel binnen, maar wordt niet goed verwerkt. Mogelijke oorzaken zijn ouderdom (presbyacusis), lawaaischade of erfelijke aandoeningen.
  • Gemengd gehoorverlies: Een combinatie van geleidings- en perceptief gehoorverlies.

Daarnaast is bij gehoorverlies het vermogen van de hersenen om geluiden te filteren en zo bijvoorbeeld spraak uit omgevingsgeluid te kunnen scheiden verstoort. ‘Ik hoor het wel, maar ik versta het niet’ is een opmerking die veel slechthorenden maken.

Uit wetenschappelijk onderzoek van het Amsterdam UMC blijkt dat -in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt- het grootste probleem bij gehoorverlies het grote energielek is dat ontstaat doordat het brein veel inspanning moet leveren om van horen naar verstaan te komen. Ook in een rustige omgeving kost het voor iemand die minder hoort meer energie om te verstaan dan iemand met een goed gehoor. Natuurlijk zijn er ook problemen met verstaan, dat is minder voorliggend dan de impact op de energiebalans.

Signalen van gehoorverlies herkennen?

Gehoorverlies ontwikkelt zich vaak geleidelijk en wordt meestal pas opgemerkt als het dagelijks functioneren eronder lijdt. Veelvoorkomende signalen zijn onder andere:

  • Er ontstaan misverstanden op de werkvloer
  • Weinig inbreng in vergaderingen
  • Hoger ziekteverzuim, vermoedelijk door oververmoeidheid
  • Volume van audio en video harder zetten
  • In een rumoerige ruimte moeite met gesprekken volgen
  • Vaak om herhaling vragen (of juist niets zeggen)
  • Zich afzonderen tijdens pauzes
  • Bijeenkomsten niet of kort bijwonen
  • Moeite met het verstaan van een vreemde taal

Hoe herken je gehoorverlies bij anderen?

  • Iemand reageert niet of verkeerd op vragen
  • Intensief naar de mond van de spreker kijken (liplezen)
  • Terugtrekken uit groepsgesprekken
  • Snel geïrriteerd of vermoeid in sociale situaties
  • Meelachen zonder echt te reageren op wat gezegd wordt

Veelvoorkomende misvattingen over gehoorverlies

  • “Gehoorverlies komt alleen bij ouderen voor.” Ook jongeren kunnen gehoorproblemen hebben door muziek, werk of erfelijkheid.
  • “Een gehoorapparaat lost alles op.” Het helpt, maar lost niet alle communicatieproblemen op.
  • “Je moet gewoon beter opletten.” Gehoorverlies is een fysieke beperking, geen kwestie van aandacht.

Valkuilen bij gehoorverlies op het werk

  • Ontkenning van klachten, vaak uit schaamte of angst voor baanverlies
  • Vermijding van werksituaties zoals vergaderingen of klantcontact
  • Onzekerheid over functioneren en toekomst
  • Vermoeidheid door constante inspanning om te blijven functioneren en daarbij vaak te overcompenseren
  • Medische afzakker: lager loon accepteren om ziekmelding te vermijden, wat nadelige gevolgen heeft voor uitkering en pensioen

Gehoorverlies en arbeidsongeschiktheid

Gehoorverlies kan leiden tot inkomensverlies, zeker wanneer communicatie een centrale rol speelt in het werk. Wanneer aanpassingen op de werkvloer onvoldoende helpen, kan (gedeeltelijk) ontslag volgen na langdurige arbeidsongeschiktheid. Het inkomensverlies gedekt onder de WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen), opvolger van de WAO.

De WIA bestaat uit twee regelingen:

De hoogte van de uitkering hangt af van het inkomensverlies en de mate van arbeids(on)geschiktheid. Het langdurig werken tegen een lager loon om uitval te voorkomen (‘medische afzakker’) kan negatieve gevolgen hebben voor de uiteindelijke uitkering en pensioenopbouw.

Gevolgen van een medische afzakker door gehoorverlies

Een medische afzakker is een werknemer die (tijdelijk) lichter, ander of minder betaald werk verricht vanwege gezondheidsklachten zoals gehoorverlies, om een verzuimtraject te voorkomen. Deze keuze is vaak ingegeven door de wens om betrokken te blijven bij het werk en onzekerheid over de gevolgen van ziekteverzuim, maar brengt aanzienlijke financiële risico’s met zich mee.

  • Door het accepteren van een lager inkomen wordt de basis voor toekomstige uitkeringen en pensioenopbouw verlaagd
  • Lager inkomen leidt tot een lagere uitkering; als je door gehoorverlies minder verdient voordat je ziek wordt gemeld, daalt ook je WIA-uitkering
  • Lager loon betekent minder pensioenopbouw
  • Lager loon betekent ook minder opbouw van vakantiedagen
  • Minder loon betekent ook een lagere transitievergoeding bij ontslag

Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel, waarbij de werknemer ondanks blijvende klachten blijft werken onder het niveau van zijn oorspronkelijke functie, met negatieve gevolgen voor zowel inkomen als loopbaanperspectieven.

WIA-uitkering: WGA en IVA

Er zijn twee soorten WIA-uitkeringen, afhankelijk van de mate van arbeidsongeschiktheid:

  • WGA: Voor werknemers met 35–80% inkomensverlies, of 80–100% verlies met kans op herstel. Re-integratie is verplicht. De uitkering kent drie fasen: loongerelateerd, loonaanvullingsuitkering en vervolguitkering. In principe bedraagt de uitkering 70% van het SV-loon tot de AOW-leeftijd, afhankelijk van de mate waarin wordt gewerkt.
  • IVA: Voor werknemers met 80–100% inkomensverlies én duurzame beperkingen. Er geldt geen re-integratieverplichting. De uitkering bedraagt 75% van het SV-loon tot aan de AOW-leeftijd.

Vervroegde WIA-aanvraag:

  • Mogelijk bij een stabiele of verslechterende medische situatie
  • Alleen bij volledige arbeidsongeschiktheid (minder dan 20% van je oude loon kunnen verdienen)
  • De aanvraag kan tussen week 3 en 68 van ziekteverzuim worden ingediend
  • Verklaring van de bedrijfsarts is vereist

Inkomensberekening en SV-loon:

  • Een WIA-uitkering wordt berekend op basis van het SV-loon, niet het brutoloon
  • Maximumdagloon vanaf juli 2025: €297,82 (€6.478 per maand)
  • Maximale IVA-uitkering: circa €4.858 bruto per maand

Werken met gehoorverlies naast een WIA-uitkering

Bij zowel WGA als IVA mag je werken, maar er zijn enkele belangrijke regels:

  • Inkomen wordt verrekend: Ongeveer 70% van je extra bruto inkomen wordt gekort op de uitkering
  • Voordeel van loon: Over loon ontvang je arbeidskorting, wat bij een uitkering niet geldt. Hierdoor houd je van loon netto meer over
  • Vrijwilligersvergoeding: Heeft geen invloed op je uitkering
  • Herbeoordeling bij IVA: Verdien je structureel meer dan 20% van het maatmanloon, dan kan het UWV je IVA-uitkering herbeoordelen.

Psychosociale gevolgen van hoorziektes

Gehoorverlies brengt niet alleen fysieke klachten met zich mee, maar kan ook leiden tot gevoelens van onzekerheid over het eigen functioneren en de toekomst. Vooral in de beginfase, wanneer de klachten toenemen, is het vermijden van lastige werksituaties een veelvoorkomende reactie. Dit gebeurt met name bij het ervaren van vermoeidheid en concentratieproblemen, die de dagelijkse werkzaamheden aanzienlijk kunnen bemoeilijken.

De klachten van gehoorverlies ontkennen

Het komt regelmatig voor dat mensen zich onvoldoende bewust zijn van hun klachten of deze ontkennen. Je hoort niet wat je niet hoort. Daarnaast zijn mensen -net als de professionals om hen heen- zijn vaak onbekend met de impact van gehoorverlies op de energiebalans, wat maakt dat vermoeidheid en overbelasting vaak niet aan gehoorverlies gekoppeld wordt. Ontkenning kan voortkomen uit bezorgdheid over het behoud van werk en inkomen.

Vermoeidheid en cognitieve klachten?

De combinatie van de energie die verstaan kost met de constante inspanning om goed te blijven functioneren, vooral bij onzichtbare beperkingen zoals gehoorverlies, veroorzaakt vaak een aanhoudende vermoeidheid. Dit vraagt veel energie, waardoor het lastig kan zijn om taken vol te houden. Vaak ligt de focus van mensen op blijven functioneren op hun werk, ten koste van energie voor wie en wat hen lief is.

Naast vermoeidheid kunnen er ook cognitieve klachten ontstaan. Denk hierbij aan een verminderde concentratie, problemen met het werkgeheugen en beperkingen in de executieve functies. Deze cognitieve uitdagingen maken het werken extra zwaar.

Schaamte en sociaal terugtrekking bij gehoorverlies

Bovendien kunnen gevoelens van schaamte optreden en door de problemen met verstaan kunnen mensen zich sociaal terugtrekken, wat het risico op isolatie vergroot. Openheid, aan anderen kunnen uitleggen wat je helpt in de communicatie en de mensen er omheen die daar rekening mee houden, verkleinen de kans op sociaal terugtrekken. Er is een officiële term voor terugtrekken uit sociale situaties door gehoorverlies: fade out.

Meest voorkomende hoorziektes

  • Presbyacusis: ouderdomsslechthorendheid
  • Ziekte van Ménière: duizeligheid, tinnitus en gehoorverlies
  • Otosclerose: verbening van gehoorbeentjes
  • Sudden Deafness: plotselinge gehele of gedeeltelijke gehooruitval
  • Tinnitus: constante piep of ruis
  • Hyperacusis: overgevoeligheid voor dagelijkse geluiden
  • Akoestisch trauma: gehoorbeschadiging door lawaai
  • Geleidingsverlies: verstoring in de geleiding van geluid
  • Perceptief gehoorverlies: beschadiging van het binnenoor of gehoorzenuw
  • Cholesteatoom: goedaardige, maar agressieve aandoening waarbij huidschilfers zich ophopen in het middenoor of rotsbeen, wat kan leiden tot schade aan botten en zenuwen

Zorgen over werk en inkomen bij gehoorverlies?

Een verzuimtraject en een wia-aanvraag is best ingewikkeld. Bij uwverzuimregisseur krijg je hulp bij het verzamelen van medische gegevens, invullen van formulieren, inzicht in je netto (gezins)inkomen en begeleiding bij de aanvraagprocedure, herbeoordeling en bezwaar. Zo voorkom je onnodige stress en krijg je de uitkering die bij jouw situatie past.

Meer informatie over gehoorverlies en werk

Zet de eerste stap richting rust en zekerheid

Wil je meer weten over de financiële gevolgen van arbeidsongeschiktheid en jouw rechten en plichten? Heb je behoefte aan deskundige begeleiding en coaching door iemand die weet wat jij doormaakt? Vraag dan een vrijblijvend kennismakingsgesprek aan.

Onze opdrachtgevers

triangle-down