Wat is de WAO en waarom bestaat deze regeling niet meer?
De WAO (Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering) was tot 2006 de Nederlandse regeling voor mensen die door ziekte of een ongeval niet meer konden werken. Deze wet bood een uitkering aan iedereen die arbeidsongeschikt raakte, ongeacht of er nog mogelijkheden waren om ander werk te doen.
De regeling werd afgeschaft omdat het systeem te duur werd en te weinig mensen stimuleerde om terug te keren naar werk. Het aantal WAO-uitkeringen liep in de jaren negentig enorm op, wat leidde tot hoge kosten voor de overheid. Daarnaast was de beoordeling vooral gericht op wat iemand niet meer kon, in plaats van welke arbeidsmogelijkheden er nog wel waren.
Bij de invoering van de WIA in 2006 behielden mensen met een bestaande WAO-uitkering deze gewoon. Zij vielen onder een overgangsregeling en hoefden niet opnieuw beoordeeld te worden. Nieuwe aanvragen werden vanaf dat moment behandeld volgens de WIA-regels, die strengere criteria hanteren en meer nadruk leggen op arbeidsparticipatie.
Voor mensen met een WAO-uitkering waarvan de klachten verergeren, is een WIA-aanvraag niet mogelijk. Zij moeten zich melden bij het UWV voor een herbeoordeling van hun WAO-uitkering.
Wat is de WIA en hoe werkt deze regeling?
De WIA (Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen) is sinds 2006 de regeling die werknemers beschermt tegen inkomensverlies bij arbeidsongeschiktheid. De wet kent twee verschillende uitkeringen, afhankelijk van hoe arbeidsongeschikt je bent en of je nog kunt werken.
- De IVA (Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten) is bedoeld voor mensen die volledig en blijvend arbeidsongeschikt zijn. Je komt hiervoor in aanmerking als je tussen de 80 en 100% arbeidsongeschikt bent zonder uitzicht op herstel, en niet meer dan 20% van je vroegere salaris kunt verdienen. De IVA-uitkering bedraagt 75% van je laatste loon en loopt door tot je AOW-leeftijd.
- De WGA (Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten) is voor mensen die gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn. Dit geldt als je tussen de 35 en 80% arbeidsongeschikt bent, of als je wel 80-100% arbeidsongeschikt bent maar er kans is op herstel. De WGA-uitkering kent verschillende fases met verschillende percentages, en je wordt gestimuleerd om zoveel mogelijk te blijven werken.
Om voor een WIA-uitkering in aanmerking te komen, moet je minimaal 104 weken (twee jaar) ziek zijn geweest. Het UWV beoordeelt dan hoeveel je nog kunt verdienen in ander werk, rekening houdend met je beperkingen. Dit noemen ze je restverdiencapaciteit (RVC).
Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen WIA en WAO?
Het grootste verschil tussen de WIA en WAO zit in de manier waarop je arbeidsmogelijkheden worden beoordeeld. De WAO keek vooral naar wat je niet meer kon door je ziekte of beperking. De WIA draait het om en kijkt juist naar wat je nog wél kunt, ook in ander werk dan je oorspronkelijke baan.
- Bij de uitkeringshoogte zijn er ook verschillen. De WAO kende één uitkeringspercentage voor iedereen die arbeidsongeschikt was. De WIA maakt onderscheid tussen volledig arbeidsongeschikten (IVA met 75% uitkering) en gedeeltelijk arbeidsongeschikten (WGA met verschillende percentages afhankelijk van de fase waarin je zit).
- De re-integratieverplichtingen zijn onder de WIA veel strenger geworden. Bij de WAO was er weinig druk om terug te keren naar werk. De WIA verwacht van WGA-gerechtigden dat ze actief blijven zoeken naar passend werk en meewerken aan re-integratie. Alleen bij de IVA zijn er geen re-integratieverplichtingen, omdat je dan als volledig en blijvend arbeidsongeschikt wordt beschouwd.
- Ook de duur van de uitkering verschilt. De WAO was in principe een levenslange uitkering. Bij de WIA hangt de duur af van je arbeidsverleden en welke uitkering je krijgt. De WGA kent een loongerelateerde fase die na enkele jaren overgaat in een lagere uitkering, terwijl de IVA wel doorloopt tot je AOW-leeftijd.
Hoe weet je of je in aanmerking komt voor een WIA-uitkering?
Je komt in aanmerking voor een WIA-uitkering als je minimaal 104 weken (twee jaar) ziek bent geweest en daardoor minder kunt verdienen dan voorheen. Het UWV beoordeelt of je arbeidsongeschikt genoeg bent, wat betekent dat je minimaal 35% van je verdienvermogen moet zijn kwijtgeraakt.
Het UWV bepaalt je arbeidsongeschiktheidspercentage door te kijken hoeveel je nog zou kunnen verdienen in passend werk, rekening houdend met je beperkingen. Dit vergelijken ze met wat je verdiende voordat je ziek werd. Als het verschil tussen deze bedragen 35% of meer is, ben je arbeidsongeschikt genoeg voor een WIA-uitkering.
Bij een arbeidsongeschiktheid tussen de 35 en 80% krijg je een WGA-uitkering. Ben je 80-100% arbeidsongeschikt maar is er kans op herstel, dan krijg je ook WGA. Alleen als je volledig en blijvend arbeidsongeschikt bent (80-100% zonder uitzicht op herstel) kom je in aanmerking voor een IVA-uitkering.
Het aanvraagproces start automatisch als je twee jaar ziek bent. Je werkgever of het UWV (als je geen werkgever meer hebt) zorgt voor de aanvraag. Een verzekeringsarts beoordeelt je medische situatie, en een arbeidsdeskundige kijkt welk werk je nog zou kunnen doen. Op basis van beide beoordelingen beslist het UWV of je recht hebt op een uitkering en hoe hoog deze wordt.
Hoe UwVerzuimregisseur helpt bij het WIA-traject
Wij begrijpen dat het WIA-traject ingewikkeld en overweldigend kan zijn, vooral als je te maken hebt met een chronisch progressieve aandoening zoals ALS, EDS, Parkinson, MS, Alzheimer of reuma. Daarom begeleiden we je door het hele proces, van de eerste hulp bij je aanvraag tot eventuele bezwaarprocedures.
Ons team bestaat uit register arbeidsdeskundigen die zelf ervaring hebben met chronische aandoeningen. Deze combinatie van professionele expertise en persoonlijke ervaring maakt dat we precies begrijpen waar je tegenaan loopt. We helpen je niet alleen met de praktische kant van het WIA-proces, maar bieden ook lotgenootinzichten en empathische ondersteuning.
We zorgen voor persoonlijke één-op-één begeleiding tijdens het re-integratieonderzoek, helpen je met financiële planning voor de toekomst, en ondersteunen je bij het versterken van je eigen regie over werk- en inkomensbeslissingen. Waar standaard re-integratiediensten stoppen, beginnen wij juist.
Sta je voor moeilijke keuzes over werk en inkomen door je aandoening? Neem contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek over hoe we je kunnen ondersteunen tijdens je WIA-traject. Je hoeft dit niet alleen te doen.
